Συνέδριο: Οι γερμανικοί φιλελληνισμοί (03.-05.11.2021)
28.10.2021
Το Κέντρο Νέου Ελληνισμού (CeMoG) του Freie Universität Berlin οργανώνει σε συνεργασία με το Εργαστήριο Ελληνογερμανικών Σχέσεων (ΕΜΕΣ) του ΕΚΠΑ συνέδριο με θέμα:
Οι γερμανικοί φιλελληνισμοί
3 – 5 Νοεμβρίου 2021
Το συνέδριο πραγματοποιείται στο πλαίσιο της ανάπτυξης της Επιτομής των Ελληνογερμανικών Διασταυρώσεων (ComDeG). Με το συνέδριο «Οι γερμανικοί φιλελληνισμοί» συνεχίζουμε τη σειρά των συνεδρίων που προβλέπονται για τη συγγραφή των ιστορικών δοκιμίων στο πλαίσιο ανάπτυξης της Επιτομής.
Με αφετηρία τον τριπλό ορισμό των Espagne και Pécout για τον ευρωπαϊκό φιλελληνισμό (Revue Germanique Internationale, 2005: νεοουμανιστική αντίληψη του φιλελληνισμού· ιστορικός φιλελληνισμός στη συνάφεια της ελληνικής επανάστασης· φιλελεύθερη συμμαχία με την Ελλάδα κατά τον μακρό 19ο αιώνα), το συνέδριο θα επιχειρήσει να διερευνήσει τον γερμανικό φιλελληνισμό ως plurale tantum,ως ένα σύνολο αλληλένδετων μεταξύ τους στάσεων που μόνο με μία λέξη στον πληθυντικό μπορεί να σηματοδοτηθεί. Αυτοί οι γερμανικοί φιλελληνισμοί έγιναν συχνά στην ιστορία των ελληνογερμανικών σχέσεων αντιληπτοί ως ενιαίος φιλελληνισμός (ή και με αρνητικό πρόσημο ως μισελληνισμός), προξενώντας επιμέρους ιδεολογικές διαστρεβλώσεις στην αμοιβαία αντίληψη. Η επανεπίσκεψη αυτού του plurale tantum θα κινηθεί 1. στη συγχρονία του 1821 με θέμα τις αντιλήψεις και πρακτικές που συνιστούν τον φιλελληνισμού της πένας και εκείνον του ξίφους και κινητοποιούνται από διακριτά κίνητρα, όπως, μεταξύ άλλων, ο κλασικοφιλολογικός νεοουμανισμός, ο χριστιανικός ρομαντισμός και ο πολιτικός φιλελευθερισμός, αλλά και 2. στους ιστορικούς μετασχηματισμούς των φιλελληνισμών αυτών σε ένα χρονικό άνυσμα από τον βαυαρικό κρατικό φιλελληνισμό έως την εθνικοσοσιαλιστική επένδυση στην ελληνική αρχαιότητα. Το συνέδριο οδηγεί έτσι στην ανάδειξη ενός πεδίου εντάσεων κατά τις τριαδικές φαντασιακές ‘εκλεκτικές συγγένειες’ μεταξύ Γερμανίας, Αρχαίας και Νέας Ελλάδας με ευρύτερη σημασία για την ευρωπαϊκή ιστορία του 19ου και του 20ού αιώνα.
Πολλοί και κάποτε αντιφατικοί υπήρξαν έτσι οι δρόμοι, μέσα από τους οποίους μπορούσε να προσλάβει κανείς στην επικαιρότητά του το 1821, ώστε να γίνει φίλος των νεότερων Ελλήνων, «φιλέλληνας» με αυτή την έννοια: να το εντάξει στη σειρά των σύγχρονών του εθνικών φιλελεύθερων κινημάτων με τα αιτήματά τους για πολιτικές ελευθερίες, δημοκρατικές μεταρρυθμίσεις και, φυσικά, εθνική ενοποίηση· να το γενεαλογήσει είτε στη γραμμή των δικαιωμάτων του ανθρώπου και του πολίτη και της διακηρυγμένης αδελφοσύνης, του νεωτερικού ιδεώδους της φιλανθρωπίας, είτε στα παλαιότερα θρησκευτικά επιχειρήματα για την αντιπαράθεση ισλαμικού και χριστιανικού κόσμου και στα σταυροφορικά σχέδια των πρώιμων νέων χρόνων· να κατανοήσει την αλληλεγγύη ως οφειλή του ευρωπαϊκού ουμανισμού στους απογόνους των Ελλήνων, ώστε να συμβάλει, ως γνώστης της αρχαίας μυθολογίας, στην επιστροφή της Ελένης από την Τροία (και κατά περίπτωση στους γάμους της με τον Φάουστ) ή, άλλη επιλογή, στην επιστροφή της Ιφιγένειας από την Ταυρίδα στις Μυκήνες (και από τη Γερμανία στην Ελλάδα).Το ότι οι Γερμανοί «αναζήτησαν», όπως και η εξόριστη Ιφιγένεια, «με την ψυχή τη χώρα των Ελλήνων», όπως διατεινόταν ο περίφημος στίχος του Γκαίτε, δεν σημαίνει πως η αναζήτηση αυτή δεν διαμόρφωσε μιαν απτή, ευρωπαϊκή και νεωτερική, πολιτική δυναμική αλλά και στη συνέχεια επώδυνες πραγματικότητες, εγγραφόμενη στο φαντασιακό των νέων Ελλήνων μεταξύ του 19ου αιώνα των επαναστάσεων και της εθνικοσοσιαλιστικής εξύμνησης της Αθάνατης Ελλάδας (για να θυμηθούμε τον τόμο που από κοινού εξέδωσαν στο Βερολίνο το 1938 η προπαγάνδα της ναζιστικής Γερμανίας και εκείνη της ελληνικής μεταξικής δικτατορίας).
Σκοπός του συνεδρίου είναι τόσο η συστηματοποίηση της γνώσης για τις σχετικές ιστορικές εξελίξεις, όσο και η αποκάλυψη νέων πεδίων έρευνας με πρωτότυπες συμβολές (Mikrogeschichten/μικροϊστορίες, σε Makrovorgänge/μακροσκοπικές διαδικασίες και σε Metanarrative/μετα-αφηγήματα) που θα στηρίζονται στη χρήση πρωτογενών ιστορικών πηγών και θα δημοσιευτούν στην Επιτομή των Ελληνογερμανικών Διασταυρώσεων.
Το συνέδριο εντάσσεται στις δράσεις που οργανώνει η Πρωτοβουλία 1821-2021 στο εξωτερικό. Η πρωτοβουλία αυτή συγκροτήθηκε ενόψει της επετείου των 200 ετών από την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης ως αποτέλεσμα της συστηματικής συνεργασίας κοινωφελών, πολιτιστικών και επιστημονικών ιδρυμάτων της χώρας και της Εθνικής Τράπεζας. Σκοπός των δράσεων αυτών είναι η ανάδειξη αυτού του σημαντικού γεγονότος της Ελληνικής, αλλά και της Ευρωπαϊκής ιστορίας, καθώς και η ενίσχυση της ιστορικής έρευνας γύρω από αυτό σε χώρες που συνέδραμαν την Ελληνική Επανάσταση.
Ώρα & τόποςΤετάρτη, 3. Νοεμβρίου 2021, 12:00 − 20:00 μ.μ. στο FU Berlin, Seminarzentrum, αίθουσες L 115 und L 116 (Otto-von-Simson-Straße 26, 14195 Berlin)
Πέμπτη, 4. Νοεμβρίου 2021, 09:30 − 18:30 μ.μ. στο FU Berlin, Seminarzentrum, αίθουσες L 115 und L 116 (Otto-von-Simson-Straße 26, 14195 Berlin)
Παρασκευή, 5. Νοεμβρίου 2021, 10:00 − 18:00 μ.μ. στο FU Berlin, Seminarzentrum, αίθουσες L 115 und L 116 (Otto-von-Simson-Straße 26, 14195 Berlin)
Το κοινό θα μπορέσει να παρακολουθήσει τις παρουσιάσεις του συνεδρίου μας και διαδικτυακά μέσω WebEx στους παρακάτω συνδέσμους:
Τετάρτη, 3.11.2021
Πέμπτη, 4.11.2021
Παρασκευή, 5.11.2021
Πρόγραμμα συνεδρίου